-Πίνακας: “Μητέρα και Παιδί” του Frederic Leighton-

Μητρότητα. Στέκομαι με δέος εμπρός της. Κάθε φορά που ζητώ από τη γυναικεία φύση να μου επιτραπεί η είσοδος στην περιοχή της μητρότητας υποχρεώνομαι να ακολουθήσω τους κανόνες της. Μου ζητείται να αφουγκραστώ την ποικιλία των ήχων της αλλά και τη σιωπή της, να είμαι καρτερική, να μπορώ να κρατήσω όποια μορφή ζωής έρθει στα χέρια μου με απαλότητα, δεχτικότητα και αφοσίωση, να νιώσω αυτήν με όλο μου το είναι με καθαρότητα ψυχής.

Είναι το προσωπικό ταξίδι κάθε γυναίκας όταν γίνει μητέρα, είτε φέρνοντας παιδιά στον κόσμο είτε δημιουργώντας στη ζωή. Μέσα από αυτό το ταξίδι η γυναίκα καλείται να θυμηθεί την ιστορία της: το κράτημα της μέσα στο αέναο υγρό της μήτρας, το κράτημα μες τα χέρια της μητέρας, το καθρεφτίσμα του εαυτού της από το βλέμμα της μητέρας, την ίδια την εικόνα της μητέρας, το τέντωμα μακριά από τα χέρια αυτής, τα βήματα εξερεύνησης μακριά της και τα βήματα επιστροφής σε αυτήν.

Μέσα στη μήτρα

Το σώμα, τα συναισθήματα, ο νους και ο ψυχισμός αποτελούν θύλακες μνήμης. Εκεί μέσα αποθηκεύονται όλες οι εντυπώσεις πολύ πριν από τη στιγμή της σύλληψης του εμβρύου. Όταν λέμε πολύ πριν τη σύλληψη, εννοούμε το περιβάλλον της μήτρας, αν γονημοποιείται για πρώτη φορά, αν φιλοξένησε άλλα έμβρυα και πόσες φορές, αν εκείνα τα έμβρυα ήταν υγιή ή αντιμετώπισαν δυσκολίες, αν υπήρξε αποβολή, αν οι γέννες έγιναν φυσικά ή τεχνικά, και φυσικά μεγάλο ρόλο έχει η ιστορία της ίδιας της μητέρας ως έμβρυο-βρέφος-παιδί.

Στη διάρκεια της κύησης η κόρη-έμβρυο βιώνει όλα όσα η μητέρα βιώνει σωματικά, ψυχολογικά και ψυχικά. Nιώθει αν η μητέρα επιθυμεί αληθινά την εγκυμοσύνη και δεν είναι προϊόν οικογενειακής-κοινωνικής πίεσης/διατήρησης της συντροφικής σχέσης/ανάγκη μετακίνησής από τη μοναξιά ή τυχόν πένθος/κάλυψη προσωπικών ανασφαλειών, νιώθει αν η μητέρα καλωσορίζει ή εμποδίζει τις αλλαγές που της συμβαίνουν καθώς μπαίνει στη μητρότητα, νιώθει αν η μητέρα βρίσκεται σε συνεχή κατάσταση φόβου και δεν δείχνει εμπιστοσύνη στη Φύση της, νιώθει αν η σχέση της μητέρας με το σύντροφο της ωριμάζει και βαθαίνει, νιώθει αν η μητέρα ζει σε περιβάλλον με υποστήριξη και ασφάλεια, κ.α.

Κράτημα στα χέρια της μητέρας

Μετά τη φιλοξενεία στη μήτρα ακολουθεί το κράτημα της κόρης-βρέφους στα χέρια της μητέρας που συμβολικά είναι μια δεύτερη μήτρα. Χαρακτηρίζεται ως ο ενδιάμεσος χώρος μεταξύ σώματος της μητέρας και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Η κόρη-βρέφος καθώς ακουμπά στο στέρνο της μητέρας έρχεται σε επαφή με τους εσωτερικούς ήχους και ρυθμούς όπως καρδιά και αναπνοή, που αμέσως ενεργοποιούν την εμπειρία του κρατήματος στη μήτρα και δίνουν την αίσθηση του οικείου.

Βέβαια, μέσα στα χέρια της μητέρας η κόρη-βρέφος αρχίζει μια νέα εμπειρία. Σταδιακά ξεκινά να δομείται η αίσθηση του εαυτού της, που σημαίνει ότι αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι έχει δικό της σώμα, δικά της συναισθήματα, δική της νόηση -ότι είναι ένα ζωντανό όν που υπάρχει. Στην πρώτη φάση του σταδίου η κόρη-βρέφος συμβιώνει με τη μητέρα όπως έκανε κατά τη διάρκεια της κύησης. Το σώμα, τα συναισθήματα, ο νους και ο ψυχισμός της μητέρας είναι περιοχές που μεταδίδουν εντυπώσεις από τα βιώματα της. Η κόρη-βρέφος είναι δέκτης αυτών των εντυπώσεων που αποτελούνται από διάφορες ψυχολογικές, ψυχικές και αισθητηριακές/σωματικές ποιότητες της μητέρας, οι οποίες εκρέουν από τη δυναμική των κινήσεων, τη ζωτικότητα και τη διαθεσιμότητα της καθώς αλληλοεπιδρά με την κόρη-βρέφος.

Μέσα από την επαφή μητέρας-κόρης υπάρχουν κινητικές δράσεις όπως, η μητέρα την μετακινεί, την αλλάζει, την ντύνει, την κρατά, την ταϊζει, την κάνει μπάνιο, την αφήνει στα χέρια κάποιου άλλου, κ.λ.π. Αν στη διάρκεια της επαφής τους η μητέρα βιώνει άγχος ή δυσφορία, τότε η ποιότητα των κινήσεων της μπορεί να έχει το στοιχείο της οξύτητας, της δύναμης, του τραβήγματος, της πίεσης. Αν η μητέρα έχει πεσμένη διάθεση με το στοιχείο της μελαγχολίας ή της βαθιάς θλίψης οι κινήσεις της ίσως να είναι πολύ αργές, παρατεταμένες, με μεγάλα διαστήματα παύσης και με βαρύτητα. Αν η μητέρα νιώθει φόβο ή απειλή, ίσως οι κινήσεις της να είναι ξαφνικές, απότομες, σφυγμένες, δύσκαμπτες. Αν η μητέρα είναι ευδιάθετη, οι κινήσεις της μπορεί να είναι ελαφριές, απαλές, με ροή, ζωηρότητα και ευελιξία.

Η κόρη-βρέφος ταυτίζεται με τις ποιότητες ζωτικότητας που εμπεριέχονται στις κινήσεις της μητέρας και τις βιώνει ως δικές της λόγο της συμβίωσης με αυτήν. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η κόρη σε αυτή την ηλικία έχει την ικανότητα να λαμβάνει ερεθίσματα μέσω μιας αίσθησης και να τα εκφράζει με κάποια άλλη αισθήση ή λειτουργία του σώματος. Αν για παράδειγμα βιώνει κινήσεις με την ποιότητα του στρες μέσω αφής, μπορεί να το εκφράσει με την εμφάνιση έντονης σωματικής κίνησης ή δυσκολίας στον ύπνο ή οξύτητα στο κλάμα, κ.α.

Το βλέμμα της μητέρας συναντά τα μάτια της κόρης

Η επαφή μητέρας-κόρης δίνει τη δυνατότητα βιώματος στο εδώ και τώρα. Τη στιγμή που το βλέμμα συναντιέται και τα σώματα εφάπτονται ανοίγεται ένα πεδίο αμοιβαίας συνύπαρξης. Η μητέρα μπορεί να βγει από τη σφαίρα των δικών της συναισθημάτων και να γίνει διαθέσιμη για μια πραγματική συνάντηση με την κόρη-βρέφος. Εκείνη τη στιγμή η μητέρα συγχρονίζεται με την εσωτερική εμπειρία της κόρης -το ρυθμό, τη ζωτικότητα, τις κινήσεις, τα σχήματα του σώματος, την ένταση και διάρκεια του βλέμματος, τους ήχους φωνής. Έπειτα η μητέρα καθρεφτίζει όλα αυτά και με ενσυναίσθηση τα δίνει πίσω στην κόρη-βρέφος. Κάποιες φορές όμως, σκόπιμα δεν απαντά με καθρέφτισμα με στόχο να αλλάξει την ένταση της δράσης ή του συναισθήματος χωρίς να σπάσει το συγχρονισμό. Έτσι, δημιουργείται ένας διαλόγος με ροή καθώς η κόρη βιώνει τη μητέρα να είναι συνδεμένη με την εσωτερική της εμπειρία. Αυτό σταδιακά βοηθά την κόρη-βρέφος να αναπτύξει τη συνείδηση ότι υπάρχει ως ένα ξέχωρο άτομο.

Η βλεμματική συνάντηση με τη μητέρα είναι μια ουσιαστική και αναγκαία ψυχολογική διαδικασία για την κόρη-βρέφος. Σε περιπτώσεις που η μητέρα δυσκολεύεται να συναντήσει το βλέμμα της κόρης και να αναπτύξει αυτή η βαθιά σύνδεση μαζί της, τότε η κόρη βιώνει τη μητέρα ψυχολογικά και ψυχικά απόμακρη έως και απούσα. Συνεπώς, η ανάπτυξη της αίσθησης του εαυτού της κόρης-βρέφους στερείται βασικά στοιχεία.

Έξω από τα χέρια της μητέρας

Η περίοδος μέσα στα χέρια διαρκεί μέχρι η κόρη-βρέφος να μεγαλώσει και να αρχίσει να εξερευνά έξω από αυτά. Είναι η περίοδος που μπουσουλά, κάνει προσπάθειες να σταθεί και έπειτα να περπατήσει. Είναι γεμάτη με περιέργεια για όλα γύρω της και θέλει να τα δει, αγγίξει, γευτεί, μυρίσει, ακούσει, νιώσει. Είναι τότε που το σώμα και η εσωτερική εμπειρία αρχίζουν να τεντώνονται με συνέπεια να χρειάζεται ο ζωτικός της χώρος να μεγαλώσει. Η κόρη-νήπιο δοκιμάζει τις δυνατότητες της μακριά από το σώμα της μητέρας, έχοντας ανάγκη να μάθει το δικό της σώμα. Είναι η στιγμή που η μητέρα συνδέεται βαθύτερα με τη Φύση της για να δείξει εμπιστοσύνη στην κόρη-νήπιο. Είναι παρούσα στις εξερευνήσεις της κόρης χωρίς να αφήνει το φόβο, την ανασφάλεια, τις προδοσκίες να την ωθούν στο να εμποδίσει τον ενθουσιασμό της ανακάληψης. Η έναρξη της διαφοροποίησης τους επιτρέπει στη μητέρα να εστιάσει περισσότερο στον εαυτό της και να επανασυνδεθεί με τις υπόλοιπες πτυχές της γυναικείας Φύσης της.

Η μετάβαση της κόρης σε μητέρα

Η κάθε κόρη έχει μέσα της αποτυπωμένες τις πρώτες εντυπώσεις από την ποιότητα της σύνδεσης με τη μητέρα χωρίς να είναι συνειδητές. Δεν είναι στην επίγνωση της γιατί βιώθηκαν μέσα από τις αισθήσεις πριν ολοκληρωθεί η γνωστική λειτουργία του νου. Η αποθήκευση τους έχει γίνει σε ένα πρώιμο στρώμα ύπαρξης που είναι συνδεδεμένο με τα ένστικτα, τις αισθήσεις και τον ψυχισμό. Μεγαλώνοντας η κόρη εκφράζει αυτές τις εντυπώσεις μέσα από τη σχέση με τον εαυτό της, τον έξω κόσμο και ανάλογα με το εξελικτικό και ψυχικό στάδιο στο οποίο βρίσκεται παίρνουν διαφορετική μορφή. Αυτό, όμως, που τις ενεργοποιεί στον ύψιστο βαθμό είναι όταν η κόρη διαβαίνει το μονοπάτι της μητρότητας, καθώς τους δίνεται η ευκαιρία να επιστρέψουν στο περιβάλλον όπου πρωτο-αποτυπώθηκαν.

Η συνειδητοποίηση τέτοιων εντυπώσεων και βιωμάτων αποτελεί πηγή ψυχικού πλούτου για την ενήλικη κόρη που καλείται να εισέλθει στη μητρότητα μέσω της τεκνοποίησης ή της δημιουργικότητας. Της δίνεται η ευκαιρία να αντιληφθεί τις διάφορες πτυχές της μητρότητας, φωτεινές και σκοτεινές, να φέρει την αποκατάσταση και την ίαση στη σχέση με τη δική της μητέρα (κυρίως εσωτερικά) και να δομίσει ένα εσωτερικό μοντέλο μητέρας με στοιχεία αληθινής αγάπης, διαθεσιμότητας και εμπιστοσύνης. Έτσι, δομείται ένας νέος ψυχικός τρόπος ύπαρξης ως μητέρα και ως κόρη που τη βοηθά να διατηρείται έξω από το κληρομονικό νήμα των ανεπεξέργαστων ψυχικών μοτίβων που μεταδίδονται από τη μητέρα στην κόρη μέσα από σειρά γενεών.